FİDYE
Fidye sözlükte, insanı içine düştüğü bir durumdan kurtarmak için verilen bedeldir. Istilahi olarak fidye, yerine getirilemeyen bir ibâdetin veya ibadette meydana gelen bir eksikliğin yükümlülüğünden kurtulmak için ödenen bedeldir.
Allah-ü Teâlâ buyuruyor ki: “Oruç tutamayacak durumda olan kimseler, bir yoksulu doyuracak kadar fidye verirler.”
“Allah sizin için dinde bir güçlük yaratmamıştır.”
Oruç tutmaya gücü yetmeyen düşkün ve yaşlı kimseler ile iyileşme ümidi olmayan şeker, kanser… vb. hastalıkları olanlar, Ramazan ayının her bir günü için birer fidye verirler.
Enes b. Mâlik (r.a.) yaşlanınca oruç tutamaz oldu. Ramazan orucunu yedi ve bu oruca bedel olarak (her gün için bir) fidye ödedi.
Fidyenin tutarı, fakirleri sabah-akşam günde iki öğün doyurmak suretiyle olabileceği gibi, öğünlerin parasını vermek suretiyle de olabilir. Bu fidyeler Ramazanın başlangıcında verilebileceği gibi, Ramazanın içinde veya sonunda da verilebilir. Ancak Ramazan’da verilmesi daha makbuldür. Rasûlüllah (s.a.v.)’e: ‘Hangi sadaka daha efdaldir?’ diye soruldu. O da: “Ramazanda verilendir” buyurdu.
Kişi isterse, fidyenin hepsini bir fakire topluca verebildiği gibi ayn ayn fakirlere de verebilir. Bir fidye, birden fazla kimseye bölerek verilemez.
Oruç tutamayacak durumda olan bu kimseler, fidye vermeye güçleri yetmiyorsa, Allah’tan bağışlanmalarını isterler. “Allah bir kimseyi; ancak gücünün yettiği ile yükümlü kılar.”
Oruç tutmaya gücü yetmeyen yaşlılar ile iyileşme ümidi olmayan hastalar eğer ileride tutabilecek duruma gelirlerse, tutamadıkları oruçlarını kazâ etmeleri gerekir. Önceden verdikleri fidyelerin hükmü kalmaz, bunlar nâfile bağış sayılır.
Oruç tutmaya güçleri yetmeyen hasta ve yaşlılar, fidyelerini sağlıklarında ödemedilerse, fidyelerinin ödenmesini vereselerine vasiyet etmelidirler. Böyle bir vasiyet yapılmışsa ve yükümlünün bıraktığı mirasın üçte biri de bu ödemeyi yapmaya yetiyorsa, fidyelerin ödenmesi mirasçılar için dini bir sorumluluktur. Yükümlünün bıraktığı mirasın üçte biri bu ödemeyi yapmaya yetmiyorsa, mirasçıların söz konusu fidyeleri bağış olarak ödemeleri tavsiye edilir.
BENZER KONULAR: